Uit het kloosterarchief van onze zusters [29]
| De start van zuster Anselma Het is interessant om te zien hoe de congregatie ten aanzien van de zusters-docenten van de Mariakweekschool de meesten van hen lang op hun post laat blijven en ze ogenschijnlijk vrijwaart van allerlei overplaatsingen van het ene klooster naar het andere. Op zich natuurlijk wel logisch, want het aantal zusters dat de bevoegdheden bezat om kweekschooldocente te worden was uiteraard beperkt! Een kweekschool is immers een uiterst belangrijke beroepsopleiding die zonder meer ‘een docentenkorps dient te hebben van een bijzonder hoog kwaliteitsgehalte’. Dat geldt overigens heden ten dage onverminderd voor onze Pabo’s, de pedagogische academie voor het basisonderwijs of primair onderwijs om bij de huidige terminologie te blijven. Daar heeft de congregatie dan ook altijd een professioneel beleid in gevoerd en er zéér terecht de uiterste zorg aan besteed. Over die langdurige aanstellingen is het een en ander af te lezen van de volgende tabel van 1 september anno 1929, waarin naast de naam ook de diensttijd vermeld staat. Er is dus ook een enkele externe leerkracht in dienst bv. vanuit een praktijkschool, als de nieuwe directrice zr. Anselma aantreedt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Van deze groep docenten zien we in de lijst van 1940 nog terug: Zr. Anselma met 11 dienstjaren, Zr. Constantina [26+1], zr.Carmela [28+10], Dhr.v.Velthoven [40+11], Zr. Theresiana [26+6] en Zr. Antonilla [24+9]. Zij hebben gezamenlijk de Mariakweekschool grote bekendheid en een goede naam bezorgd in de regio. |
|
|
| Dan vele jaren later de feestelijke viering van het 40-jarig bestaan van de kweekschool met een gezongen H.Mis in de Mariakapel op 1 mei 1936. Bij die gelegenheid is weer een fraaie feestcantate gecomponeerd. Maar dat feest zal toch enigszins overschaduwd zijn geweest door andere ontwikkelingen met af en toe donkere wolken boven Pastoor van Erpstraat 1. Op de 29e april vindt er een centrale vergadering plaats van de R.K.Kweekschoolbond op de toenmalige Bisschoppelijke Kweekschool van de Fraters van Tilburg in de Sint Josephstraat te ’s-Hertogenbosch. Dit alles naar aanleiding van een brief van de minister van Onderwijs Kunsten en Wetenschappen dd. 23 april 1936. Er komen vertegenwoordigers bijeen van maar liefst 43 kweekscholen. Blijkbaar is gespreksonderwerp geweest de voortzetting van de rijkssubsidie voor kweekscholen. Diverse opleidingsscholen zien het zwaard van Damocles al boven hun hoofd hangen. Wat zal er straks gebeuren met de kweekscholen waarvan de subsidie wordt ingetrokken of sterk verminderd…..kunnen die rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de andere instituten die wel gesubsidieerd blijven? Dat heeft in die dagen de gemoederen sterk bezig gehouden. Op de 6e juni volgt een tweede bespreking en wordt van hogerhand meegedeeld, dat er in ieder geval zeven meisjeskweekscholen opgeheven zullen worden. De 19e van dezelfde maand valt de definitieve beslissing, waarbij Schijndel gelukkig van opheffing gespaard blijft. Een hele geruststelling! Men kan nu wat rustiger toeleven naar het eeuwfeest van de congregatie op 1 november 1936, waarop ik in een later stadium nog wel uitgebreid terug zal komen, onder de rubriek ‘de feesten in de congregatie’. Het eeuwfeest is voor de kweekschool echter wel een uitgelezen gelegenheid om eens een prachtig uitstapje te organiseren. In het Burgers’ dierenpark in Arnhem hebben ze het geweten….rector van Heusden, Dhr. van Velthoven, 44 kwekelingen van de 1e tot en met 4e cursus, 7 leerlingen van de huishoudschool, 84 meisjes van de voorbereidende kweekschoolklassen, 18 zusters aspiranten [met tijdelijke geloften], 21 leden van de congregatie [zusters met eeuwige geloften] vertrekken vanuit het moederhuis richting Arnhem en brengen tevens een bezoek aan paleis het Loo te Apeldoorn. Vervoersbedrijf van der Rijt zet tegen een vergoeding van f 2,- per persoon zes bussen in en het entreekaartje voor het dierenpark kost de reisleiding slechts f 0,25. p.p. In het kader van dat eeuwfeest is vanuit de kweekschool en de ULO [voorbereidende kweekschoolklassen] nog wel meer gebeurd in de novembermaand van 1936 o.a. een grootse huldiging, een gezamenlijk bezoek aan het graf van pastoor Antonius van Erp de stichter van de congregatie, bezoek van alle ouders van de kwekelingen en over twee data verdeeld een reünie van oud-leerlingen waarvan er de ene week 256 en de andere week 260 naar Schijndel zijn afgereisd. |
|
De zusters die op een of andere manier de verantwoordelijkheid droegen voor het wel en wee van het internaat in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Na het vertrek van zr. Gonzaga naar Geldrop is het internaat in 1922 opgesplitst in twee afdelingen nl. dat van de voorbereidende klassen en het internaat van de kweekschool – op deze foto die van het Mulo-internaat van 1932 v.l.n.r. zittend moeder Elise van der Heijden en zr. Marie Heijmans – staande v.l.n.r. zr. Chrysogona van Boxtel, zr. Geertruda Schellekens, zr. Theodora Venrooy en zr. Marie Bernardine Weernink; het Mulo-internaat dateert uit 1918 [kloosterarchief map 1127] |
Afkondiging mobilisatie In het boek over de granaatweken van de hand van mijn oud-collega Louis van Dijk is over de [voor]mobilisatie en de oorlogsperiode alles wat aan wetenswaardigheden bekend was prachtig bij elkaar geplaatst. Binnen deze artikelenserie opnieuw diep ingaan op alle oorlogsdocumentatie, zoals die in het kloosterarchief is terug te vinden, is daarom niet zo zinvol. Ik wil me liever beperken tot de lotgevallen van kweekschool en internaat en de vervelende gevolgen daarvan, vooral puttend uit de aantekeningen zoals die zijn vastgelegd in de serie dagboeken van het hoofdbestuur. De eerste tegenvaller biedt zich al meteen aan als in 1939 de op 6 januari 1937 benoemde rector Verhoeven, die de 22e daarop volgend zijn intrek neemt in het rectoraat, wordt opgeroepen om als majoor Verhoeven zijn functie van legeraalmoezenier op te pakken, zonder te weten voor hoe lang. Op 25 augustus 1939 vertrekt hij naar Den Helder. Twee dagen later wordt de mobilisatie definitief afgekondigd onmiddellijk gevolgd door een oproep om paarden te leveren. De zusters krijgen op de 4e september hun eerste oefening in het kader van de luchtbescherming. De zomervakantie voor de meisjes van de kweekschool wordt verlengd tot de 6e september, zodat de zusters wat langer intern koortsachtig overleg hebben kunnen plegen van …..hoe zullen we alles perfect organiseren onder de nieuwe omstandigheden. Hun improvisatievermogen zal nog duchtig op de proef worden gesteld. Op het moment dat alle internen weer binnenstromen wordt door de heren Kooken en de Bever een deskundige inspectie uitgevoerd naar de kwaliteit van de ingerichte interne schuilkelder nl. het souterrain van het kweekschoolgebouw. De militaire staf van de 4e divisie wordt bij particulieren ingekwartierd en men richt het patronaatsgebouw in als bureau. De directe gevolgen van deze inkwartiering is dat het consultatiebureau voor zuigelingen zich moet vestigen in de gymzaal en het personeelskamertje van de lagere school, de Sint Elisabethvereniging voorlopig vergadert in de kleine gastenzaal, hun magazijntje wordt ondergebracht in de school en alle EHBO-artikelen bergt men op in het magazijn van het Wit Gele Kruis. Ook zijn de militaire doktoren Oppenraaij en Michels in de weer om ergens een zaaltje te bemachtigen voor zieke soldaten, dat uiteindelijk ook in de gymzaal van de ‘buitenschool’ wordt ingericht. Intussen is de functie van godsdienstleraar aan de kweekschool vacant en wil het hoofdbestuur op zeer korte termijn in deze vacature voorzien. Dat lukt. Op 8 september 1939 meldt zich de heer Mercx prefect van klein seminarie Beekvlet aan om de honneurs van rector Verhoeven waar te nemen. Hij treedt daags daarop al in functie. Maar het is helaas van zéér korte duur. Tien dagen later immers wordt een nieuwe vervanger verwelkomd in de persoon van Dr. Kerssemakers, die juist zijn theologische studie te Rome en Bonn heeft voltooid. De lesgevende taak in godsdienstonderwijs, bijbelse geschiedenis, kerkgeschiedenis en liturgie aan de kweekschool is voorlopig weer veilig gesteld. Alles gaat door zoals men gewend is en ook zullen de gebruikelijke examens worden afgenomen. Wat de kweekschoolleiding in die dagen daadwerkelijk heeft moeten regelen om geen inbreuk te hoeven doen op het normale les- en studieprogramma zullen we nooit weten, maar het zal niet gering geweest zijn! Tegelijk met het initiatief voor een structurele bijdrage aan een omvangrijke breiactie nl. 35.000 wollen mutsen en handschoenen voor de militairen krijgt kapitein Brouwers half november verlof om in de openvallende uren de gymzaal van de kweekschool voortaan te gebruiken om met de soldaten te kunnen turnen. Het mobilisatiejaar wordt volgens de dagboeken afgesloten met een sfeervolle kerstnachtviering in de Mariakapel van de kweekschool voor alle ingekwartierde militairen die in Schijndel verblijven en voor hen wordt eerste kerstdag een feestelijk kerstontbijt geserveerd in de grote gymzaal. In een volgend artikel meer over de kweekschool in de bange oorlogsdagen en tijdens de bezetting. |
|
De geslaagden uit 1938 vl.n.r. 1. Guus Voets 2. Mien van den Nieuwenhof 3. Paula Sterke 4. Mia der Kinderen 5. Marietje Scholten [zr.Angelina] 6. Mien Wijtvliet 7. Jo Huls 8. Bets van Heck 9. Marietje Blankers 10. Lucia van der Hagen 11. Mien Korte 12. Tobie Scholten 13. Tonny van Onzenoort 14. Jule van der Heijden 15. Lies van Berkel 16. Truus Lagarde [zr. Josepha] 17. Chrisje Bakermans 18. Stannie van Lith – en bij deze groep hoorden ook de zusters Floribertha van Hal en Engeltrudis Wijtvliet [kloosterarchief map 844] |
|
|
![internaat.1 personeel 1932 [map 1127].prs.jpg](../uploads/geschiedenis/21 tot 30/internaat.1 personeel 1932 [map 1127].prs.jpg)
![kweekschool.geslaagden 1938 [map 844].prs.jpg](../uploads/geschiedenis/21 tot 30/kweekschool.geslaagden 1938 [map 844].prs.jpg)
![kweekschool.geslaagden 1940 [map 844].jpg](../uploads/geschiedenis/21 tot 30/kweekschool.geslaagden 1940 [map 844].jpg)